Historia

Kilka dat z historii studiów poligraficznych na Politechnice

• 1967 – na Wydziale Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej uruchomiono pierwsze studia poligraficzne
• 1970 – utworzenie niezależnej jednostki naukowo-dydaktycznej – Instytutu Poligrafii
• 1990 – Instytut uzyskał gmach byłego Technikum Poligraficznego przy ul. Konwiktorskiej 2
• 1998 – Rada Główna Szkolnictwa Wyższego powołuje nowy kierunek kształcenia: Papiernictwo i Poligrafia.
• 2006 – Instytut Poligrafii zostaje jednostką Wydziału Inżynierii Produkcji
• 2008 – Połączenie Instytutu Poligrafii z Instytutem Mechaniki – utworzenie Zakładu Technologii Poligraficznych

Zakład Technologii Poligraficznych kontynuuje działalność dydaktyczno-naukową byłego Instytutu Poligrafii w zakresie unikatowego kierunku studiów Papiernictwo i Poligrafia.
We wrześniu 2008 roku dotychczasowy Instytut Poligrafii funkcjonujący na Wydziale Geodezji i Kartografii połączył się z Instytutem Mechaniki i Konstrukcji na Wydziale Inżynierii Produkcji tworząc nową jednostkę: Instytut Mechaniki i Poligrafii.

W skład Instytutu Mechaniki i Poligrafii wchodzą trzy zakłady:
♦  Zakład Technologii Poligraficznych
♦  Zakład Konstrukcji Maszyn i Inżynierii Biomedycznej
♦  Zakład Mechaniki i Technik Uzbrojenia

--------------------------------------------------------------------

Historia gmachu przy Konwiktorskiej 2

Zakład Technologii Poligraficznych ma swoją historyczną siedzibę w Warszawie przy ulicy Konwiktorskiej 2, w gmachu zbudowanym w 1928 roku na potrzeby Szkoły Przemysłu Graficznego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Budynek zaprojektował Czesław Przybylski – wybitny architekt okresu międzywojennego, w latach 1927-1929 dziekan Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. Jego projekty to m.in. Gmach Technologii Chemicznej i Elektrotechniki PW, dom Funduszu Kwaterunku Wojskowego tzw. „dom bez kantów”, a także Teatr Polski.

Gmach dawnej Szkoły Przemysłu Graficznego został zaprojektowany w stylu modernistycznym, reprezentującym nurt funkcjonalizmu. Złożony jest z sześciu ustawionych w jednej linii dwupiętrowych członów. Trzy z nich, od strony zachodniej, tworzą pięcioosiowy segment. Szkoła Graficzna była pierwszą w Polsce nowoczesną uczelnią tego typu. W ciągu 3,5- rocznych kursów kształciła „zawodowych drukarzy, składaczy, rysowników litograficznych, maszynistów drukarskich, offsetowych i fotochemicznych". Odznaczała się wysokim poziomem nauczania. Jednym z jej wykładowców był Adam Półtawski, znany grafik i typograf, projektant wielu banknotów emitowanych w dwudziestoleciu międzywojennym.
Budowę szkoły finansowano całkowicie ze składek poligrafów. Gmach miał składać się z trzech skrzydeł. Do chwili uruchomienia szkoły w 1931 roku udało się zbudować tylko dwa: część mieszkalną oraz warsztatową. Trzecie skrzydło, oddziału dydaktyki teoretycznej, miało być najbardziej efektowne, jednak z powodu braku funduszy nigdy nie powstało.

Podczas Powstania Warszawskiego budynek szkoły był zapleczem dla powstańców, a w czasie obrony barykady na Zakroczymskiej mieścił gniazdo ckm-ów. Do dzisiaj na jego elewacji można znaleźć liczne ślady po pociskach. W roku 1950 utworzono tu Technikum Poligraficzne, które w 1969 przeniesiono na ulicę Stawki. Instytut Poligrafii przejął część budynku w 1970 roku, a w całości odzyskał w 1990 roku.
Zabytkowy budynek wymaga nieustannych prac konserwacyjnych. Dzięki otrzymanym dotacjom z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w roku akademickim 2012/2013 wyremontowano II piętro budynku oraz uruchomiono Centrum Naukowo-Badawcze Nowych Technologii Informacyjnych, a w roku akademickim 2014/2015 wyremontowano I piętro, na którym stworzono Centrum Naukowo-Badawcze Innowacyjnych Materiałów i Procesów Poligraficznych. Politechnika Warszawska ze swoich środków wzmocniła północną stronę fundamentów i wyremontowała część pomieszczeń administracyjnych oraz sal laboratoryjnych na parterze. Historyczne wnętrza na Konwiktorskiej uzyskały po latach nowoczesny kształt, dostosowany do współczesnych potrzeb dydaktycznych.

--------------------------------------------------------------------

Początki studiów poligraficznych

Wspomnienia prof. dr Herberta Czichona, wieloletniego dyrektora Instytutu Poligrafii

Okres przygotowawczy

Do lat 60. nie było w Polsce studiów poligraficznych. Stosunkowo niewielką liczbę osób skierowano na studia poligraficzne w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Lipsku i do Instytutu Poligraficznego w Moskwie. Ilość absolwentów tych uczelni nie zaspokajała potrzeb polskich zakładów poligraficznych, które zatrudniały wtedy ok. 55 tys. pracowników. Pierwszą próbą rozwiązania tej trudnej sytuacji było zorganizowanie specjalizacji materiałoznawstwa poligraficznego na trzecim roku Wydziału Chemicznego Politechniki Warszawskiej. Niestety, po dwóch latach istnienia zlikwidowano ten kierunek, a spośród absolwentów niewiele osób zaczęto pracować w przemyśle poligraficznym, gdyż większość z nich znalazca pracę w przemyśle chemicznym.W latach sześćdziesiątych ponownie rozpoczęto starania o utworzenie studiów od początku ściśle poligraficznych. W 1963 r. otwarte zostały dwa przewody doktorskie dla pracowników ówczesnego Centralnego Laboratorium Poligraficznego, Herberta Czichona i Leona Kwaśnika. Promotorem prac doktorskich był kierownik Zakładu Reprodukcji Kartograficznej i wiceprzewodniczący Rady Naukowej CLP prof. Felicjan Piątkowski.Zostały zebrane programy nauczania istniejących wtedy europejskich wyższych szkół poligraficznych: w Lipsku, Moskwie, Lozannie, Stuttgarcie i Londynie. Na ich podstawie zostały opracowane własne programy i plany dla poligraficznych studiów wieczorowych oraz stacjonarnych, inżynierskich i magisterskich.Równocześnie starano się uzyskać poparcie władz przemysłu poligraficznego, tj. ówczesnego Departamentu Techniki Poligraficznej Ministerstwa Kultury i Sztuki, Zjednoczenia Przemysłu Poligraficznego i Zarządu Giównego RSW "Prasa-Książka-Ruch".Podjęto także starania o umiejscowienie studiów przy jednym z istniejących wydziałów uczelni. Dziekan Wydziału Geodezji i Kartografii prof. dr Czesław Kamela wyraził gotowość pomocy organizacyjnej. Dnia 29 maja 1967 r. na konferencji u rektora Politechniki Warszawskiej z udziałem JM Rektora prof. dr. D. Smoleńskiego, prorektora prof. J. Różyckiego, prorektora prof. T. Puffa, dziekana Wydziału Geodezji i Kartografii prof. dr. Cz. Kameli oraz dyrektora Departamentu Techniki Poligraficznej w Ministerstwie Kultury i Sztuki inż. L. Lewandowskiego, rozpatrzono wniosek o zorganizowanie studiów poligraficznych na Politechnice Warszawskiej i postanowiono:

a. powierzyć organizację Oddziału Poligrafii Wydziałowi Geodezji i Kartografii,

b. od roku 1967/68 rozpocząć zajęcia dydaktyczne w formie studiów wieczorowych dla pracujących,

c. zorganizować we wrześniu 1967 r. nabór na I rok studiów wieczorowych dla 30 osób,

d. przekazać wniosek dziekana Radzie Wydziału Geodezji i Kartografii do aprobaty,

e. powierzyć organizację Oddziału Poligrafii prof. F. Piątkowskiemu.

Dnia 24 kwietnia 1968 r. Senat Politechniki Warszawskiej rozpatrzył wniosek Rady Wydziału Geodezji i Kartografii w sprawie utworzenia Oddziału Poligrafii w ramach Wydziału GiK oraz powołanie na kierownika wymienionego oddziału prof. Felicjana Piątkowskiego. Jednomyślnie ustalono, że zadaniem Oddziału Poligraficznego będzie przygotowanie kadry inżynierów poligrafów - technologów, przy naborze rocznym ok. 60 studentów, a absolwenci tego Oddziału będą otrzymywali tytuł inżyniera poligrafa.

Uruchomienie studiów poligraficznych

Dnia 1 października 1967 r. uruchomiono studia poligraficzne wieczorowe, a rok później studia dzienne. W roku 1968 został utworzony Oddział Poligrafii. Przekształcenie Oddziału Poligraficznego w Instytut Poligrafii nastąpiło w 1970 r. w związku z ogólną reorganizacją uczelni, likwidacją katedr łączeniem wydziałów. Przez pierwsze dwa lata Instytut Poligrafii był samodzielnym instytutem na prawach wydziału. Dyrektorem Instytutu był w dalszym ciągu prof. F. Piątkowski, zastępcą do spraw nauki został docent Herbert Czichon, a zastępcą do spraw dydaktycznych doc. L. Kwaśnik. Zbyt mała ilość samodzielnych pracowników Instytutu i wynikające stąd prawne ograniczenia w nadawaniu stopni naukowych dla doktorantów skłoniły władze uczelni do zmiany instytutu na prawach wydziału na instytut wydziałowy. Stała życzliwość ze strony dziekana wydziału prof. dr. Cz. Kameli stworzyła pomyślny klimat współpracy Instytutu z Wydziałem Geodezji Kartografii, do którego wszedł on jako instytut wydziałowy.Pierwsze zajęcia dydaktyczne odbywały się w pomieszczeniach Zakładu Reprodukcji Kartograficznej, Centralnego Laboratorium Poligraficznego, Warszawskiej Fabryki Farb Graficznych i w wielu innych. W 1970 r. Instytut Poligrafii uzyskał część gmachu byłego Technikum Poligraficznego w Warszawie przy ul. Konwiktorskiej 2, gdzie zorganizowano laboratoria dydaktyczno-badawcze. Początkowo uzyskano tylko część pomieszczeń parterowych, reszta była wykorzystywana przez poligraficzną szkołę zawodową. o przeprowadzeniu się szkoły zawodowej do nowego gmachu przy ul. Stawki 14 Instytut uzyskał pozostałą część parteru, a pomieszczenia na dwóch wyższych kondygnacjach zajmował Moto-Projekt, wprowadzony przez Prezydenta Warszawy. Liczne interwencje doprowadziły do wyprowadzenia Moto-Projektu, ale uzyskano tylko niewielką część pomieszczeń biurowych na I piętrze, a pozostałe zając Bumar-Projekt. Dalsze interwencje doprowadziły w 1990 r. do tego, że cały gmach o powierzchni ok. 2500 m2 został przekazany przez Kuratorium Politechnice Warszawskiej dla Instytutu Poligrafii. Tym samym budynek, który zaczęto budować w 1928 r. ze składek poligrafów, został znów przeznaczony do celów poligraficznych. Jednak był on mocno zdewastowany i dlatego rozpoczęto prace remontowe. Początkowo finansowała je Politechnika Warszawska, zwłaszcza że konieczne było wzmocnienie fundamentów gmachu, gdyż zróżnicowane podłoże piaskowo-ilowe doprowadziło do pęknięć ścian budynku. Fundamenty zostały wzmocnione, ale na dalsze prace remontowe zabrakło pieniędzy i dlatego remonty były prowadzone we własnym zakresie, z wygospodarowanych skromnych środków finansowych. Sytuacja taka trwa do chwili obecnej.
Na studia wieczorowe przyjmowano tylko studentów z Warszawy i najbliższych okolic i dlatego zastąpiono je w 1975 roku studiami zaocznymi dla chętnych z całej Polski. W 1992 roku zorganizowano także studia podyplomowe.

--------------------------------------------------------------------

Prace doktorskie z poligrafii obronione przed Radą Wydziału Geodezji i Kartografii:

• 1966 Herbert Czichon, promotor prof. Felicjan Piątkowski
• 1968 Leon Kwaśnik, promotor prof. Felicjan Piątkowski
• 1975 Jan Jasiński, promotor prof. Felicjan Piątkowski
• 1978 Maria Czichon, promotor prof. Felicjan Piątkowski
• 1980 Henryk Dudziak, promotor doc. dr Herbert Czichon
• 1980 Sławomir Magdzik, promotor doc. dr Herbert Czichon
• 1982 Stefan Jakucewicz, promotor doc. dr Herbert Czichon
• 1983 Tomasz Dąbrowa, promotor doc. dr Herbert Czichon
• 1983 Ewa Mudrak, promotor doc. dr Herbert Czichon
• 1983 Hanna Nowicka, promotor doc. dr hab. Andrzej Makowski
• 1983 Krzysztof Przasnek, promotor doc. dr Herbert Czichon
• 1983 Stanisław Stachowicz, promotor doc. dr hab. Andrzej Makowski
• 1985 Leszek Olejniczak, promotor doc. dr Herbert Czichon
• 1985 Jan Kowalczyk, promotor doc. dr Herbert Czichon
• 1990 Joanna Dąbrowska, promotor doc. dr Herbert Czichon
• 2002 Leszek Markowski, promotor prof. dr Herbert Czichon
• 2004 Artur Frankowski, promotor prof. dr hab. Andrzej Makowski

Prace doktorskie z poligrafii obronione przed Radą Wydziału Inżynierii Produkcji:

• 2010 Joanna Izdebska-Podsiadły
• 2011 Marta Gajadhur
• 2015 Katarzyna Piłczyńska
• 2017 Agnieszka Jurkiewicz

Prace doktorskie obronione przed Radą Wydziału Chemii:

• 2010 Zuzanna Żołek-Tryznowska

Stopnie doktorów nauk technicznych nadane przez inne uczelnie:

• 1977 Grażyna Czech, promotor prof. W I. Szebierstow w Moskiewskim Instytucie Poligraficznym,
• 1978 Bohdan Elsner, promotor doc. dr hab. Z. Zawisławski w Instytucie Fizyki PW
• 2004 Konrad Blachowski

 Byli pracownicy Instytutu Poligrafii

• doc. dr Leon Kwaśnik, prof. Felicjan Piątkowski, dr inż. Bohdan Elsner, Monika Giers, dr inż. Sławomir Magdzik, dr inż. Grażyna Czech, mgr inż. Elżbieta Burzyńska, mgr inż. Tomasz Borowczyk, dr inż. Jan Jasiński,  dr inż. Henryk Dudziak, dr inż. Krzysztof Przasnek, dr inż. Leszek Olejniczek, mgr inż. Janusz Weber, mgr inż. Joanna Dźwil, mgr inż. Edyta Kunowska, mgr inż. Adam Kazimierczuk, mgr inż. Beata Kucharczyk, mgr inż. Anna Blim, dr inż. Joanna Dąbrowska, mgr inż. Janusz Dąbrowski, mgr inż. Krzysztof Herman, inż. Tadeusz Jurko, mgr inż. Leszek Plak, inż. Marek Piwko, mgr inż. Andrzej Płatek, inż. Bogdan Rajewski, inż. Tadeusz Różalski, mgr inż. Piotr Bogusz, prof. Herbert Czichon, dr Maria Czichon, dr inż. Hanna Nowicka, dr inż. Ewa Mudrak, inż. Witold Mudrak, dr inż. Stanisław Stachowicz